زیارت عاشورا

زیارت عاشورا
اطلاعات دعا و زیارت
موضوع زیارت‌نامه امام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا
مأثور/غیرمأثور مأثور
صادره از امام محمد باقر(ع)
راوی علقمه بن محمد حضرمی
منابع شیعی کامل الزیاراتمصباح المتهجد
تک‌نگاری‌ها الدّر المنثور فی شرح زیارة العاشور • الدرة البیضاء فی شرح زیارة العاشورا • ذخیرة العباد لیوم المعاد • رسالة فی زیارة العاشوراء...
زمان روز عاشورا
مکان حرم امام حسین(ع)
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین
نیایش

زیارت عاشورا زیارت‌نامه‌ای برای زیارت امام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا در روز عاشورا است. این زیارتنامه حدیث قدسی است و از امام محمد باقر(ع) نقل شده است. سند این زیارت را صحیح و بی‌نیاز از بررسی دانسته‌اند.

براساس روایات و گزارش‌ها، این زیارت آثار و برکات متعددی دارد. در روایت صفوان از امام صادق(ع) آمده است هرگاه حاجتی داشتی، این زیارت و دعای بعد از آن را بخوان و حاجتت را از خدا بخواه که برآورده خواهد شد.

برخی از محققان معتقدند فرازی از این زیارت‌نامه که مشتمل بر لعن است، در نسخه‌های قدیمی‌تر وجود ندارد. عده‌ای از عالمان شیعه به این ادعا پاسخ داده‌اند. درباره زیارت عاشورا کتاب‌های متعددی نوشته شده است از جمله شفاء الصدور نوشته ابوالفضل تهرانی و شرح زیارت عاشورا از سید عزالدین حسینی زنجانی.

فضیلت و اهمیت

زیارت عاشورا معروف‌ترین زیارت‌نامه امام حسین(ع) است. این زیارت‌نامه حدیث قدسی و از سوی خداوند رسیده است. شیعیان و علمای شیعه در ایام مختلف سال آن را به تنهایی یا به صورت جمعی قرائت می‌کنند. گفته شده تداوم خواندن این زیارت، آثار و برکات ویژه‌ای به دنبال دارد. به گفته میرزا ابوالفضل تهرانی، از علمای شیعه در قرن سیزده و چهاردهم قمری، از زیارت عاشورا در برآورده شدن حاجات، آن قدر برکات و منافع دنیوی و آثار و خواص شگفت‌آور نقل شده است که قابل شمارش نیست.

برپایه روایت صفوان بن مهران، امام صادق(ع) و پدران معصوم آن حضرت ضمانت کرده‌اند که هر کس این زیارت و دعای بعد از آن را از دور یا نزدیک بخواند، زیارتش مقبول درگاه خدا، دعایش مستجاب، حاجاتش برآورده شده، مورد شفاعت قرار گرفته و حتی شفاعتش درباره دیگران نیز پذیرفته شده و اهل بهشت خواهد بود. در پایان روایت صفوان آمده است: ای صفوان هرگاه حاجتی داشتی، در هر مکان که بودی، این زیارت و دعای بعد از آن را بخوان و حاجتت را از خدا بخواه که از جانب خداوند برآورده خواهد شد.

به گفته میرزا جواد تبریزی، از مراجع تقلید شیعه ، در اهمیت این زیارت‌نامه همین بس که علمای بزرگ شیعه همچون ابن قولویه، شیخ طوسی، ابن مشهدی، سید ابن طاووس، علامه حلی، شهید اول و دیگران در طی قرون متمادی آن را نقل کرده‌اند.

ثواب قرائت زیارت عاشورا

براساس روایتی که علقمه بن محمد حضرمی از امام باقر(ع) نقل کرده است، کسی که پس از سلام بر امام حسین(ع) و دو رکعت نماز، زیارت عاشورا را بخواند، هزار هزار حسنه به او عطا می‌شود، هزار هزار گناه از او محو می‌شود و هزار هزار درجه بالا می‌رود و از کسانی خواهد بود که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیده‌اند؛ هم درجه با آنان خواهد بود. همچنین او در ثواب تمام انبیا، رسولان و هر کس که امام حسین را از روز شهادتش تا کنون زیارت کرده است، شریک خواهد بود. در این روایت آمده است که امام پنجم شیعیان بعد از نقل این زیارت، فرمود: «ای علقمه! اگر توانستی هر روز از عمرت حسین(ع) را با این زیارت‌نامه، زیارت کنی، این کار را انجام بده، پس برای تو ثواب تمام این زیارت است.» بر پایه روایت مذکور، کسی که با این زیارت‌نامه، امام حسین(ع) را در روز عاشورا از دور زیارت کند، تمام آن ثواب‌ها نیز برایش نوشته می‌شود.

اعتبار سندی زیارت عاشورا

به گفته آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، حدیث‌شناس و عالم رجالی شیعه، علمای امامیه درباره وثاقت سند زیارت عاشورا اجماع دارند و همه آنها اصل زیارت عاشورا را امری قطعی و مسلم می‌دانند. آیت الله شبیری هم‌چنین معتقد است علاوه بر تاییدات غیبی که زیارت عاشورا دارد، سند نقل شده در کتاب مصباح المتهجد سندی صحیح است. او از دو طریق صحت این سند را تبیین می‌کند. آیت الله میرزا جواد تبریزی نیز معتقد است که زیارت عاشورا نیازی به بررسی سندی ندارد؛ زیرا این زیارت، مشهور و جزو شعارها و باورهای شیعه شده است و مضامین آن نیز در روایات صحیح وجود دارد.

قدیمی‌ترین متنی که زیارت عاشورا در آن نقل شده، کامل الزیارات نوشته ابن قولویه در قرن چهارم هجری است. در این کتاب، متن زیارت عاشورا از امام باقر(ع) نقل شده است. به گفته ابوالمعالی محمد کلباسی، از مجتهدان قرن سیزدهم هجری که شرحی بر زیارت عاشورا نگاشته، شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، این زیارت را با سندی دیگر از امام باقر(ع) نقل کرده است. برخی از محققان معتقدند شیخ طوسی زیارت عاشورا را از کامل الزیارات نقل کرده است.

در متن زیارت عاشورای نقل شده از سوی ابن قولویه و شیخ طوسی، اختلافاتی وجود دارد. همچنین در محتوای زیارت عاشورا، شواهدی هست که نشان می‌دهد این زیارت در اواخر حکومت امویان بیان شده است.

درباره عبارت لعن در آخر زیارت

برخی از محققان درباره استناد عباراتی از زیارت عاشورا به معصومان، تردید کرده‌اند. سید مرتضی عسکری و محمدهادی یوسفی غروی، عبارت «اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلاً ... إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ» را منقول از معصومین(ع) نمی‌دانند و معتقدند این عبارت تا پیش از نیمه قرن هفتم در متن زیارت عاشورا وجود نداشته است. و بعد از سال ۶۵۰ق به کتاب مصباح المتهجد افزوده شد. ازاین‌رو، نسخه‌های مصباح المتهجد دوگانه شده است و این فراز در برخی نسخه‌ها هست و در برخی نسخه‌ها نیست.

مسلم داوری اصفهانی در کتاب «زیارة عاشوراء تحفة من السماء» در پاسخ به این نکته که یکی از فرازهای لعن در یکی از نسخه‌های مصباح المتهجد وجود ندارد، با بررسی چندین نسخه از نسخه‌های کتاب مصباح المتهجد، می‌گوید نسخه‌ای از کتاب مصباح المتهجد شیخ طوسی که سید ابن طاووس بر اساس آن گفته است که متن لعن در آن نیست، تنها یکی از نسخه‌های در دسترس ابن طاووس بوده است و او سه نسخه‌ دیگر از مصباح داشته که متن لعن و سلام را از آن نسخه‌ها نقل کرده است.

منظور از علی بن حسین در زیات عاشورا کیست؟

درباره اینکه منظور از علی بن الحسین در عبارت «السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین ...» امام سجاد(ع) است یا علی‌اکبر دو احتمال وجود دارد. گفته شده اینکه در زیارت عاشورای غیر معروفه پس از این سلام، کلمه الشهید آمده و همچنین اینکه زیارت عاشورا برای خواندن در روز عاشورا در کربلا سفارش شده شاهدی است بر اینکه منظور از علی بن الحسین علی‌اکبر است.

محتوا

بخش صد سلام از زیارت عاشورا به خط محمدشفیع ارسنجانی، خوش‌نویس قرن سیزدهم قمری.
  • سلام: زیارت عاشورا با سلام بر امام حسین(ع) آغاز می‌شود و با سلام بر اولاد و یاران او ادامه می‌یابد. این زیارت همچنین، با سلام بر امام حسین و یارانش پایان می‌پذیرد.
  • یادآوری تاریخ شیعه: زیارت عاشورا ستم‌هایی را که بر شیعه وارد شده است با دو ضمیر «‌کُم‌» و «‌ک‌» برشمرده است. مرجع ضمیر «‌کُم‌» اهل بیت و مرجع ضمیر «‌ک »، امام حسین(ع) است. عبارت «‌اُمَّةً اَسَسَتْ اَساسَ الظُّلمِ وَ الجُورِ عَلَیکمْ اَهْلِ البَیتِ »، «‌اُمَّةً دَفَعَتْکمْ عَنْ مَقامِکمْ و اَزالَتْکمْ عَنْ مَراتِبِکمُ الَّتی رَتَّبَکمُ اللَّهُ فیها »، «‌المُمهِدِینَ لَهُمْ بِا لتَمکین مِنْ قِتالِکمْ‌» که در ابتدای زیارت آمده و «‌النّاصِبینَ لَکمُ الْحَرْبَ‌» که در اواسط زیارت آمده و معنی فارسی آنها عبارتند «‌از مردمی که ظلم و جور به شما اهل بیت را پایه‌گذاری کردند، مردمی که از شما را از منصبتان دور کردند و از مدارجی که خداوند برای شما مقرر کرده بود محرومتان کردند »، «‌مردمی که با شما جنگیدند و شما را کشتند و مردمی که از امرای ظلم و جور برای جنگ با شما اطاعت کردند‌» و عبارت «‌بر پا کنندگان جنگ با شما‌» یادآور برخورد غیر انسانی و خشن نیروهای سیاسی مخالف اسلام با اهل بیت بعد از رحلت رسول خدا است. یا عبارت «‌اُمةً اَسْرَجَتْ وَالجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ لِقِتالِک‌» «‌مردمی که زین نهادند و مهار کشیدند و نقاب بستند برای نبرد با تو‌» به حوادث عاشورا اشاره دارد و دو فراز دیگر در زیارت عاشورا وجود دارد که در یکی روز عاشورا روزی معرفی شده است که بنی امیه و فرزند هند جگر خوار آن را مبارک شمرده‌اند و در فراز دیگری روز عاشورا روزی معرفی شده که آل زیاد و آل مروان به دلیل کشتن امام حسین در آن روز خوشحال شدند.
  • لعن: در زیارت عاشورا طیف مقابل امامت، که از در تخاصم و جنگ با امامان شیعه و حکومت آنان درآمده‌اند مورد لعن واقع شده‌اند. زیارت عاشورا، بنی امیه، آل زیاد و آل مروان را به عنوان گروه‌های ظالم و عبیدالله بن زیاد، عمر بن سعد، و شمر را به عنوان اشخاص ظالم نام برده است. ویژگی مشترک این افراد و گروه‌ها ظلم آنان به اهل بیت و جنگ و دشمنی با اهل بیت بوده است. در جای جای زیارت عاشورا این بخش از امت مورد لعن واقع شده، از آنان برائت اکید حاصل شده و حتی در دو فراز پایانی زیارت، این لعن به تمامی ظالمانی که در طور تاریخ در حق محمد(ص) و آل محمد(ع) ظلم کرده‌اند و می‌کنند تعمیم یافته است. هدف از این لعن‌ها این است که مسلمانان باید به پیروی از خداوند از طیف ظالم در حق پیامبر و خاندانش(ع) ـ یعنی مخالفان حکومت امامتی ـ برائت بجویند و مسیر خود را با خط محمد(ص) و آل محمد هماهنگ نمایند.
  • مهدویت و خونخواهی: در دو فراز زیارت عاشورا از خدا خواسته شده که خونخواهی امام حسین را به زعامت امام منصور از اهل بیت محمد(ص) یا امام هدایت‌گری که ناطق به حق است روزی گرداند و این الفاظ، ظهور حضرت امام مهدی (عج) و خونخواهی توسط ایشان را می‌رساند و به اصل مهدویت اشاره می‌کند که زیربنای حرکتی ـ فکری شیعیان در زمان انتظار را تشکیل می‌دهد.
  • دعا: دعایی در زیارت عاشورا به این مضمون «‌اللهم اَجْعَلْ مَحیای مَحیا محمدٍ و ال مُحمد وَ مَماتی مَماتَ مُحمدٍ وَ ال مُحمدٍ‌» «‌خدایا مرا زنده بدار به آیین محمد و آل محمد و مرگم را به آئین آنان بمیران‌» آمده است. مفهومی که در این دعا ذکر شده حکایت از نوعی علاقه به دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی است و آخرین عبارت زیارت عاشورا «‌ثَبِّتْ لی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَک مَعَ الْحُسَینِ وَ اَصْحابِ الْحُسَینِ الَّذینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَینِ علیه‌السلام‌»، درخواست ثبات قدم در راه امام حسین و یارانش ـ که جان خود را برای او دادند ـ از خداوند است.
  • روزی های معنوی:

در زیارت عاشورا سه رزق و روزی معنوی از خدا در خواست شده است که عبارتند از: خونخواهی خون مقدس سیدالشهداء (ع) (...ان یرزقنی طلب ثارک مع امام منصور...) ۲- برائت از دشمنان اهلبیت علیهم السلام (...ورزقنی البرائة من اعدائکم) ۳-شفاعت امام حسین (ع) و ثبات قدم(....اللهم ارزقنی شفاعة الحسین یوم الورود ثبت لی قدم صدق)

متن و ترجمه زیارت

زیارت عاشورا
متن ترجمه
اَلسَّلاَمُ عَلَیكَ یا أَبَا عَبْدِ اللهِ السَّلاَمُ عَلَیكَ یا ابْنَ رَسُولِ اللهِ (السَّلاَمُ عَلَیكَ یا خِیرَةَ اللهِ وَ ابْنَ خِیرَتِهِ) السَّلاَمُ عَلَیكَ یا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ ابْنَ سَیدِ الْوَصِیینَ السَّلاَمُ عَلَیكَ یا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلاَمُ عَلَیكَ یا ثَارَ اللهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ السَّلاَمُ عَلَیكَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِكَ عَلَیكُمْ مِنِّی جَمِیعاً سَلاَمُ اللهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِی اللَّیلُ وَ النَّهَارُ یا أَبَا عَبْدِ اللهِ سلام بر تو ای ابا عبد اللّه، سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند امیر مؤمنان، و فرزند سرور جانشیان، سلام بر تو ای فرزند فاطمه سرور بانوان جهانیان، سلام بر تو ای خون خدا، و فرزند خون خدا و ای تنهای مظلوم، سلام بر تو و جان‌هایی كه به درگاهت فرود آمدند، از جانب من بر همگی شما سلام خدا برای همیشه، تا هستم و تا شب و روز باقی است،
لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیةُ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ بِكَ (بِكُمْ) عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلاَمِ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصِیبَتُكَ فِی السَّمَاوَاتِ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ فَلَعَنَ اللهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیكُمْ أَهْلَ الْبَیتِ وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً دَفَعَتْكُمْ عَنْ مَقَامِكُمْ وَ أَزَالَتْكُمْ عَنْ مَرَاتِبِكُمُ الَّتِی رَتَّبَكُمُ اللهُ فِیهَا وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً قَتَلَتْكُمْ ای ابا عبد اللّه، هرآینه عزایت بزرگ و سنگین شد، و مصیبت تو بر ما و بر همه اهل اسلام بس بزرگ گشت، و سنگین و بزرگ شد مصیبتت در آسمان‌ها بر همه اهل آسمان، خدا لعنت كند امّتی را كه بنای ستم و بیداد را بر شما اهل بیت بنیان نهادند، و خدا لعنت كند قومی را كه شما را از مقامتان دور كرد، و از مرتبه‌هایتان بركنار نمود، مرتبه‌هایی كه خدا شما را در آنها جای داد و خدا لعنت كند امّتی را كه شما را كشتند،
وَ لَعَنَ اللهُ الْمُمَهِّدِینَ لَهُمْ بِالتَّمْكِینِ مِنْ قِتَالِكُمْ بَرِئْتُ إِلَی اللهِ وَ إِلَیكُمْ مِنْهُمْ وَ (مِنْ) أَشْیاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ وَ أَوْلِیائِهِمْ یا أَبَا عَبْدِ اللهِ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ وَ لَعَنَ اللهُ آلَ زِیادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ لَعَنَ اللهُ بَنِی أُمَیةَ قَاطِبَةً وَ لَعَنَ اللهُ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ لَعَنَ اللهُ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ لَعَنَ اللهُ شِمْراً (شَمِراً)، و خدا لعنت کند آنان را که امکان و توان جنگ با شما را برای ایشان تدارک دیدند من بیزاری می‌جویم به سوی خدا و به جانب شما از ایشان و از شیعیان و پیروان و دوستدارانشان،‌ ای ابا عبد اللّه من در صلحم با کسی که با شما صلح کرد، و در جنگم با کسی که با شما جنگید تا روز قیامت،و خدا لعنت کند خاندان زیاد و خاندان مردان را و خدا همه بنی امیه را لعنت کند، و لعنت کند پسر مرجانه و عمر بن سعد و شمر را،
وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً أَسْرَجَتْ وَ أَلْجَمَتْ وَ تَنَقَّبَتْ لِقِتَالِكَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لَقَدْ عَظُمَ مُصَابِی بِكَ فَأَسْأَلُ اللهَ الَّذِی أَكْرَمَ مَقَامَكَ وَ أَكْرَمَنِی (بِكَ) أَنْ یرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِكَ مَعَ إِمَامٍ مَنْصُورٍ مِنْ أَهْلِ بَیتِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ اللهُمَّ اجْعَلْنِی عِنْدَكَ وَجِیهاً بِالْحُسَینِ علیه‌السلام فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ یا أَبَا عَبْدِ اللهِ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَی اللهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِلَی فَاطِمَةَ وَ إِلَی الْحَسَنِ وَ إِلَیكَ بِمُوَالاَتِكَ وَ بِالْبَرَاءَةِ و لعنت كند امّتی را كه مركب‌ها را زین كردند و لگام زدند و جنگ با تو را دنبال كردند، پدر و مادرم به فدایت همانا مصیبت بر من سنگین شد،از خدا كه مقامت را گرامی داشت، و مرا به وسیله تو كرامت بخشید،درخواست می‌كنم،كه خونخواهی تو را همراه پیشوای یاری شده از اهل بیت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش) روزی من كند، خدایا به حق حسین مرا نزد خود در دنیا و آخرت آبرومند قرار ده، ای ابا عبد اللّه من به خدا و رسولش و امیر مؤمنان، و فاطمه و حسن تقرّب می‌جویم، به دوستی تو و به بیزاری.
مِمَّنْ أَسَّسَ أَسَاسَ ذَلِكَ وَ بَنَی عَلَیهِ بُنْیانَهُ وَ جَرَی فِی ظُلْمِهِ وَ جَوْرِهِ عَلَیكُمْ وَ عَلَی أَشْیاعِكُمْ بَرِئْتُ إِلَی اللهِ وَ إِلَیكُمْ مِنْهُمْ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اللهِ ثُمَّ إِلَیكُمْ بِمُوَالاَتِكُمْ وَ مُوَالاَةِ وَلِیكُمْ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ النَّاصِبِینَ لَكُمُ الْحَرْبَ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَشْیاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ إِنِّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ از كسیكه پایه‌گذاری كرد اساس این واقعه را، و بنا نهاد بر آن بنیانش را،و روان شد در ستم و بیدادش بر شما، و شیعیان شما، از ایشان به سوی خدا و شما بیزارم و به خدا تقرّب می‌جویم، و پس از آن به شما نیز با دوستی نسبت به شما و دوستی نسبت به دوستان شما، و به بیزاری از دشمنانتان شما، و به بیزاری از دشمنانتان، و برپاكنندگان جنگ با شما،و به بیزاری از شیعیان و پیروان آنها، من در صلحم با كسی كه با شما صلح كرد، و در جنگم با كسی كه با شما جنگید،
وَ وَلِی لِمَنْ وَالاَكُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاكُمْ فَأَسْأَلُ اللهَ الَّذِی أَكْرَمَنِی بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِیائِكُمْ وَ رَزَقَنِی الْبَرَاءَةَ مِنْ أَعْدَائِكُمْ أَنْ یجْعَلَنِی مَعَكُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَنْ یثَبِّتَ لِی عِنْدَكُمْ قَدَمَ صِدْقٍ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَكُمْ عِنْدَ اللهِ وَ أَنْ یرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِی (ثَارَكُمْ) مَعَ إِمَامٍ هُدًی (مَهْدِی) ظَاهِرٍ نَاطِقٍ بِالْحَقِّ مِنْكُمْ وَ أَسْأَلُ اللهَ بِحَقِّكُمْ و دوستم با كسی كه شما را دوست داشت، و دشمنم با كسی كه شما را دشمن داشت، پس درخواست می‌كنم از خدا كه مرا به معرفت و دوستان شما گرامی داشت و بیزاری از دشمنان شما را نصیب من كرد،اینكه مرا در دنیا و آخرت با شما قرار دهد، و جایگاهم را نزد شما استوار بدارد، و از او می‌خواهم كه مرا برساند به مقام ستوده‌ای كه برای شما نزد خداست و روزی كند خونخواهی‌ام را به همراه امام هدایت‌گر آشكار و گویای به حق از خاندان شما،و از خدا درخواست می‌كنم به حق شما،
بِالشَّأْنِ الَّذِی لَكُمْ عِنْدَهُ أَنْ یعْطِینِی بِمُصَابِی بِكُمْ أَفْضَلَ مَا یعْطِی مُصَاباً بِمُصِیبَتِهِ مُصِیبَةً مَا أَعْظَمَهَا وَ أَعْظَمَ رَزِیتَهَا فِی الْإِسْلاَمِ وَ فِی جَمِیعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ (الْأَرَضِینَ) اللهُمَّ اجْعَلْنِی فِی مَقَامِی هَذَا مِمَّنْ تَنَالُهُ مِنْكَ صَلَوَاتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَةٌ اللهُمَّ اجْعَلْ مَحْیای مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَمَاتِی مَمَاتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ و شأنی كه برای شما نزد اوست، كه عطا كند به من به خاطر مصیبت‌زدگی‌ام به شما برترین چیزی را كه عطا كند به مصیبت‌زده‌ای به خاطر مصیبتش، چه مصیبتی بزرگ است آن مصیبت، و چه عظیم است آن عزا در اسلام، و در همه آسمان‌ها و زمین. خدایا در این جایگاه مرا از كسانی قرار ده، كه از جانب تو به آنان درود و رحمت و آمرزش می‌رسد خدایا حیاتم را حیات]آمیخته به عشق [محمّد و خاندان محمّد،و مرگم را مرگ] در حال شیفتگی به[محمّد و خاندان محمّد قرار دهد.
اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا یوْمٌ تَبَرَّكَتْ بِهِ (فِیهِ) بَنُو أُمَیةَ وَ ابْنُ آكِلَةِ الْأَكْبَادِ اللَّعِینُ ابْنُ اللَّعِینِ عَلَی (لِسَانِكَ) وَ لِسَانِ نَبِیكَ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) فِی كُلِّ مَوْطِنٍ وَ مَوْقِفٍ وَقَفَ فِیهِ نَبِیكَ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) اللهُمَّ الْعَنْ أَبَا سُفْیانَ وَ مُعَاوِیةَ وَ یزِیدَ بْنَ مُعَاوِیةَ عَلَیهِمْ مِنْكَ اللَّعْنَةُ أَبَدَ الْآبِدِینَ وَ هَذَا یوْمٌ فَرِحَتْ بِهِ آلُ زِیادٍ وَ آلُ مَرْوَانَ بِقَتْلِهِمُ الْحُسَینَ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیهِ (علیه‌السلام). خدایا این روز روزی است که به آن تبرّک جستند بنی امیه، و فرزند جگرخوار، آن لعنت‌شده فرزند لعنت‌شده بر زبان تو و زبان پیامبرت (درود خدا بر او و خاندانش) در هر کجا و هر موقفی که پیامبرت (درود خدا بر او و خاندانش) در آن ایستاد. خدایا لعنت کن ابا سفیان، و معاویه و یزید فرزند معاویه را، که از جانب تو بر آنان لعنت باد به جاودانگی جاودان‌ها، و امروز روزی است که خوشحال شدند به این روز خاندان زیاد و خاندان مردان، به خاطر کشتن حضرت امام حسین را (درود خدا بر او)
اَللَّهُمَّ فَضَاعِفْ عَلَیهِمُ اللَّعْنَ مِنْكَ وَ الْعَذَابَ (الْأَلِیمَ) اللهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیكَ فِی هَذَا الْیوْمِ وَ فِی مَوْقِفِی هَذَا وَ أَیامِ حَیاتِی بِالْبَرَاءَةِ مِنْهُمْ وَ اللَّعْنَةِ عَلَیهِمْ وَ بِالْمُوَالاَةِ لِنَبِیكَ وَ آلِ نَبِیكَ (عَلَیهِ وَ) عَلَیهِمُ السَّلاَمُ خدایا پس لعنت و شكنجه‌ات را بر آنان دوچندان كن، خدای من در این روز و در این جایگاه و همه روزهای زندگی‌ام به تو تقرّب می‌جویم، به بیزاری‌ام از اینان و لعنت بر ایشان، و به دوستی پیامبر و خاندان پیامبرت (درود بر او و ایشان)
سپس صد مرتبه لعن زیر گفته می‌شود:

اَللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تَابِعٍ لَهُ عَلَی ذَلِكَ اللهُمَّ الْعَنِ الْعِصَابَةَ الَّتِی (الَّذِینَ) جَاهَدَتِ الْحُسَینَ وَ شَایعَتْ وَ بَایعَتْ وَ تَابَعَتْ (تَایعَتْ) عَلَی قَتْلِهِ اللهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمِیعاً

خدا لعنت كن نخستین ستمكاری را كه به حق محمّد و خاندان محمّد ستم كرد، و آخرین كسی را كه در این ستم از او پیروی نمود. خدایا لعنت كن جمعیتی را كه با حسین كردند، و همراهی نمودند و پیمان بستند، و پیروی كردند بر كشتن آن حضرت، خدایا همه آنان را لعنت كن

و بعد صد مرتبه سلام:

اَلسَّلاَمُ عَلَیكَ یا أَبَا عَبْدِ اللهِ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِكَ عَلَیكَ مِنِّی سَلاَمُ اللهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِی اللَّیلُ وَ النَّهَارُ وَ لاجَعَلَهُ اللهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیارَتِكُمْ (لِزِیارَتِكَ) السَّلاَمُ عَلَی الْحُسَینِ وَ عَلَی عَلِی بْنِ الْحُسَینِ (وَ عَلَی أَوْلاَدِ الْحُسَینِ) وَ عَلَی أَصْحَابِ الْحُسَینِ

سلام بر تو ای ابا عبد اللّه، و بر جان‌هایی كه به درگاهت فرود آمدند، از جانب من سلام خدا بر تو باد همیشه تا هستم و تا شب و روز باقی است و خدا زیارت شما آخرین زیارت از سوی من قرار ندهد، سلام بر حسین و بر علی بن الحسین و فرزندان حسین، و یاران حسین.
یك مرتبه:

اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلاً ثُمَّ (الْعَنِ) الثَّانِی وَ الثَّالِثَ وَ الرَّابِعَ اللهُمَّ الْعَنْ یزِیدَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَیدَ اللهِ بْنَ زِیادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ شِمْراً وَ آلَ أَبِی سُفْیانَ وَ آلَ زِیادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ

خدایا اختصاص ده، اوّلین ستمكار را از جانب من به لعنت، و آغاز كن به آن لعنت اولین را، سپس دومین و سومین و چهارمین را، خدایا یزید پنجم آنان را لعنت كن، و لعنت كن عبید اللّه بن زیاد و پسر مرجانه و عمر بن سعد و شمر و خاندان ابو سفیان خاندان زیاد و خاندان مروان را تا روز قیامت.
سپس به سجده رفته و این ذكر گفته می‌شود:

اَللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاكِرِینَ لَكَ عَلَی مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَظِیمِ رَزِیتِی اللهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَینِ یوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَینِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَینِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَینِ علیه‌السلام.

خدایا سپاس تو را سپاس شكرگزاران بر مصیبت‌زدگی آنان، خدای را سپاس بر بزرگی عزایم، خدایا شفاعت حسین را در روز ورود]به قیامت [نصیبم كن، و ثابت بدار قدم صدق مرا نزد خود به همراه حسین و یاران حسین، آنانكه جانشان را در دفاع از حسین (درود بر او) بخشیدند.

کتاب‌شناسی

نوشتار اصلی: فهرست آثار درباره زیارت عاشورا

درباره زیارت عاشورا کتاب‌های متعددی به زبان‌های مختلفی چون فارسی، عربی و اردو منتشر شده است. این آثار را می‌توان به لحاظ موضوعی این‌گونه دسته‌بندی کرد:

  • آثاری که سند زیارت عاشورا را بررسی کرده‌اند مانند بررسی اسناد زیارت عاشورا نوشته جعفر سبحانی و بررسی سند زیارت عاشورا نوشته جعفر تبریزی.
  • آثاری که به شرح زیارت عاشورا پرداخته‌اند همچون شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور نوشته میرزا ابوالفضل تهرانی که به درخواست میرزای شیرازی، مرجع تقلید شیعیان در قرن سیزدهم قمری، نوشته شده است، شرح زیارت عاشورا از عزالدین حسینی زنجانی و شرح زیارت عاشوراء تألیف سیداسدالله شفتی اصفهانی، شرح نوین زیارت عاشورا، همراه با پیام‌ها و رازها به قلم حمیدفتاحی و شرح زیارت عاشورا سیداحمد میرخانی تهرانی.
  • کتبی که برکات و آثار زیارت عاشورا را مطرح و بیان کرده‌اند همچون زیارة عاشورا و آثارها العجیبة نوشته سیدعلی موحد ابطحی اصفهانی و زیارت عاشورا و آثار معجزه آسای آن ناصر رستمی لاهیجی.
  • آثاری که شبهات مرتبط با زیارت عاشورا را بررسی و نقد کرده‌اند مانند: زیارة عاشوراء تحفة من السماء که درس‌های مسلم داوری اصفهانی و به قلم سید عباس حسینی است، اعتبار زیارت عاشورا و رفع برخی از شبهات حسین کریمی. میزان تشیع، بررسی سند، محتوا و نسخه‌های زیارت عاشورا. این کتاب حاصل درس‌های محمد عندلیب همدانی در حوزه علمیه قم است که به قلم احمد نباتی نوشته شده و انتشارات مسجد جمکران آن را منتشر کرده است. هم‌چنین در سال ۱۴۰۱ شمسی کتاب «زیارت عاشورا از آغاز تا امروز» نوشته سید مهدی محمودی و با تقریظ آیة الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید شیعه منتشر و در همایش «واکاوی اصالت میراث حدیثی شیعه» در دوم مردادماه همان سال رونمایی شد.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. حسینی، زیارة عاشورا تحفة من السماء، ۱۴۳۶ق، ص۱۰۹.
  2. ملکیان، مقدمه شفاءالصدور، انتشارات اسوه، ص۵.
  3. مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، ۱۳۹۰ش، ص۳۹۴.
  4. حسینی زنجانی، شرح زیارت عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۳۲ و ۳۳.
  5. طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۸۱.
  6. طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۸۲.
  7. تبریزی، زیارت عاشورا فراتر از شبهه، ۱۳۸۹ش، ص۹۶.
  8. ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۶.
  9. طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۷۶ و ۷۷۷.
  10. ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۵.
  11. شبیری زنجانی، استفتاء شماره ۴۳۸۳، تاریخ ثبت استفتاء ۱۳۸۶/۰۱/۳۰.
  12. .
  13. شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۲۵۱-۲۵۲.
  14. تبریزی، زیارت عاشورا فراتر از شبهه، ۱۳۸۹ش، ص۷۵.
  15. ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۵-۱۷۹.
  16. ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۵.
  17. کلباسی، شرح زیارت عاشورا، ۱۴۲۸ق، ص۲۱۰.
  18. طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۷۲.
  19. نگاه کنید به:
  20. ؛
  21. حسینی، زیارة عاشوراء تحفة من السماء، ۱۴۳۶ق، ص۱۴۶.
  22. حسینی، زیارة عاشوراء تحفة من السماء، ۱۴۳۶ق، ص۱۶۲
  23. ، اسلام کوئست.
  24. محمد عندلیب همدانی استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم
  25. طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۷۳-۷۷۶.
  26. تهرانی، شفاء الصدور، ۱۴۰۹ق، ص۲۴-۲۵.
  27. نگاه کنید به: انصاری قمی، «کتابشناسی زیارت عاشورا»، ص۱۶۵-۱۸۱.
  1. ابن قولویه این زیارت را از علقمة بن محمد حضرمی نقل کرده و سندش این‌گونه است: «قَالَ صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ الْجُهَنِیُّ وَ سَیْفُ بْنُ عَمِیرَةَ قَالَ عَلْقَمَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیُّ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ(ع)...»(ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۵) اما شیخ طوسی آن را از صالح بن عقبه و او از پدرش نقل کرده و سندش این‌گونه است: «رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(ع) قال...» (طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۷۲)

منابع

  • تاریخ درج مطلب:‌ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ش.
  • ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، تحقیق و تصحیح عبدالحسین امینی، نجف، دار المرتضویة، چاپ اول، ۱۳۵۶ش.
  • ‌ تاریخ درج مطلب:‌ ۲۸ مهر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۳۹۹ش.
  • انصاری قمی، ناصرالدین، «کتابشناسی زیارت عاشورا»، مجله علوم حدیث، شماره ۲۳، بهار۱۳۸۱ش.
  • انصاری، حسن، ، سایت بررسی‌های تاریخی، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۱ آذر ۱۳۹۵ش.
  • ‌ تبریزی، میرزا جواد، زیارت عاشورا فراتر از شبهه، قم، دارالصدیقة الشهیدة، ۱۳۸۹ش.
  • تهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور، تحقیق سید علی موحد ابطحی، قم، نشر سید علی موحد ابطحی، ۱۴۰۹ق.
  • حسینی، سید عباس، زیارة عاشوراء تحفة من السماء، بی‌جا، العتبة الحسینیة المقدسة، چاپ سوم، ۱۴۳۶ق.
  • حسینی زنجانی، عزالدین، شرح زیارت عاشورا، گردآوردنده محمدعلی چنارانی، مشهد، عروج اندیشه، ۱۳۸۸ش.
  • خواجه‌سروی، غلامرضا، «سامانه هویت اسلامی: بازخوانی زیارت عاشورا»، مجله مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، زمستان ۱۳۸۱ش.
  • تاریخ درج مطلب:‌ ۱۹ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۹ شهریور ۱۳۹۹ش.
  • تاریخ بازدید ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ش.
  • شبیری زنجانی، سید موسی، جرعه‌ای از دریا، قم، موسسه کتاب‌شناسی شیعه، ۱۳۸۹ش.
  • طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسه فقه الشیعة، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
  • تاریخ بازدید ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ش.
  • کلباسی، ابی‌المعالی، شرح زیارت عاشورا، قم، شریعت، ۱۴۲۸ق.
  • ملکیان، محمدباقر، مقدمه شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور، نوشته ابوالفضل تهرانی، تهران، انتشارات اسوه، ۱۳۸۶ش.
  • مکارم شیرازی، ناصر، کلیات مفاتیح نوین، تحقیق احمد قدسی و سعید داودی، ترجمه جمعی از مترجمان، قم، مدرسه علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۰ش.

پیوند به بیرون